Hoewel we tegenwoordig veel praten over professionele burn-out zonder al te veel taboe, is ouderlijke burn-out niet zo gebruikelijk. Toch zou volgens een studie van twee Belgische psychologen 5% van de ouders lijden aan deze burn-out en 8% van de ouders loopt een hoog risico. We weten dat het moeilijk is om erover te praten, de angst om beoordeeld te worden is groot, dus we durven niet. Toch sta je er niet alleen voor!
Wat is ouderlijke burn-out?
De waarheid is dat er geen 'exacte' definitie is van ouderlijke burn-out. We kunnen het echter definiëren als ouderlijke stress die langdurig aanhoudt met fysieke en mentale uitputting in de familiesfeer.
Natuurlijk komt er voor ALLE OUDERS een moment van vermoeidheid door alle verantwoordelijkheden en taken die het ouderschap met zich meebrengt. Maar als een rustperiode daar niets aan verandert en we het gevoel hebben op de automatische piloot te functioneren met een verminderde betrokkenheid als ouder... Dan is het waarschijnlijk een burn-out.
Ouderlijke burn-out: symptomen
Vermoeidheid is dus een van de kenmerken van ouderlijke burn-out, maar niet het enige!
De rol van ouder is uitputtend
Dit is het kenmerk dat het vaakst terugkomt. Het gevoel hebben dat je op je tandvlees loopt, het niet meer aan te kunnen. Het kan zich uiten in een onvermogen of moeite om helder na te denken en intense vermoeidheid.
Het is een beetje als een overlevingsmodus, elke taak vraagt energie die we niet hebben... of in ieder geval niet meer. Elke taak die georganiseerd moet worden, lijkt onoverkomelijk, zelfs nadenken over het avondeten, hoe je kind aan te kleden... We hebben het gevoel U-I-T-G-E-P-U-T te zijn.
Ouder zijn geeft ons geen plezier meer
Het is een beetje alsof we het ouderschap zien als een last en alleen de negatieve aspecten zien, het is een 'overbelasting' die ons ervan weerhoudt om voldoening te halen uit deze prachtige rol.
Bijvoorbeeld, vroeger vonden we het geweldig om met ons kind te spelen, nu doen we het omdat het 'moet', maar halen er geen plezier meer uit.
Wat waarschijnlijk leidt tot...
Er ontstaat een emotionele afstand met ons kind
Vroeger konden we urenlang naar ons kind luisteren, overmatig reageren op hun verhalen (die geen kop of staart hebben), nu luisteren we passief, met een half oor, we besteden er minder aandacht aan omdat we geen energie meer hebben. Zelfs affectieve uitingen zoals kusjes of knuffels zijn niet meer zo frequent.
Natuurlijk doen we nog steeds al het nodige, voeden, spullen klaarmaken, tanden poetsen, naar school / kinderopvang brengen, maar we slagen er niet meer in om ons net zo veel als vroeger in te zetten voor deze ouder-kind band.
Schuldgevoel en gevoel van falen als ouder
Met de voorgaande symptomen voelen we ons schuldig. We voelen ons onwaardig als ouders, ongevoelig en schamen ons voor wie we zijn. We hadden een beeld van onszelf als ouders en zijn in het verleden anders geweest met ons kind en het is moeilijk om dat te accepteren.
Toch hoef je je niet te schamen. Het overkomt veel ouders en blijft 'situationeel', het is een overbelasting en weerspiegelt op geen enkele manier je ware identiteit en je rol als ouder.
Ouderlijke burn-out VS depressie, babyblues en postnatale depressie
Een depressie is niet gecontextualiseerd, het is een algemene toestand. Burn-out treft alleen het gezin, terwijl depressie alle aspecten treft (professioneel, familiaal, relationeel...).
Een burn-out kan echter op termijn leiden tot een depressie.
De babyblues duurt slechts een paar dagen en treedt op bij de geboorte van het kind.
Voor meer informatie: Postnatale depressie: we vertellen je alles
Hoe kom je uit een ouderlijke burn-out?
Bij een professionele burn-out is het mogelijk om afstand te nemen van de bron van het probleem: het werk. Er kan dus ziekteverlof worden voorgeschreven.
Voor een ouderlijke burn-out blijkt dit moeilijker. Er bestaat geen voorschrift voor een 'ouderschapsverlof'...
Erover praten met je partner
Het is erg belangrijk om de partner te betrekken wanneer we ons bewust worden van de burn-out. Ten eerste om gehoord te worden, maar ook om indien mogelijk steun te krijgen en tijd voor onszelf te hebben. Het doel is niet om ALLES op de ander af te schuiven, maar als de partner de energie heeft, bepaalde taken te delegeren om op adem te komen en simpelweg voor zichzelf te zorgen.
Een arts / psycholoog raadplegen
Ten eerste, bewust zijn van het probleem is al een eerste stap om eruit te komen. Maar externe steun hebben is nog beter. Een psycholoog kan echt helpen bij het ontcijferen van de gevoelde emoties, het loslaten van bepaalde schuldgevoelens en het aanleren van nieuw gedrag.
Accepteren dat je niet altijd perfect hoeft te zijn
Willen dat je kinderen alleen zelfgemaakte maaltijden eten is echt goed, maar het is een zware mentale belasting en het kost tijd. Jezelf toestaan om af en toe 'kant-en-klaar' maaltijden te gebruiken maakt je niet de slechtste ouder ter wereld! Hetzelfde geldt voor het perfect kappen van je kind, heb je een dag geen tijd? Geen probleem!
De psycholoog kan echt helpen om dit ook te accepteren :)
Erover praten, praten, praten...
Praten is een last van je schouders halen. Er zijn verenigingen voor ouderondersteuning die kunnen helpen tijdens gespreksgroepen bijvoorbeeld. Door naar de getuigenissen van andere ouders te luisteren, is het gemakkelijker om je eigen situatie te accepteren en dat kan helpen.
Hoe kun je uiteindelijk ouderlijke burn-out voorkomen?
Door te accepteren dat je niet perfect hoeft te zijn en jezelf het recht op fouten te gunnen. Niemand is perfect, je best doen is al heel goed.
Bepaalde taken delegeren wanneer we emotionele en fysieke vermoeidheid voelen om tijd voor onszelf te nemen is ook belangrijk.
Er zijn online tests om te weten of je een ouderlijke burn-out hebt, maar bij de minste twijfel is het altijd beter om preventief je arts te raadplegen :)